Chùa Linh Sơn hay còn gọi là Linh Sơn thiền tự là một trong những ngôi chùa tọa lạc ven núi Bà. Chùa cổ được Thiền Sư Tuyền Thành khai sơn tạo lập vào khoảng giữa thế kỷ 17, vào đời Chúa Nguyễn Phúc Chu (1675 – 1725). Do thời gian, do chiến tranh, cổ tự chỉ còn lưu lại vài dấu vết cổ xưa. Trên mười năm nay, chùa Linh Sơn được xây mới dần dần và hiện nay đã trở thành một địa điểm tâm linh, Phật pháp nổi tiếng ở huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.
Chùa hiện vẫn còn lưu giữ hai câu đối do Chúa Nguyễn Phúc Khoát ngự đề: “Hoàng cực vô cương/Nam thiên giữa tây thiên/Tứ thời trường lạc/Long đồ hữu vĩnh/Vương quốc đồng phật quốc/Vạn cổ giai xuân”. Hai biển ngự đề này đã bị hư hại bởi ảnh hưởng của chiến tranh đã được trụ trì Thích Đồng Tuệ cho phục chế. Ngoài hai câu đối trên thì chùa còn giữ được chuông Đại Hồng Chung đúc từ năm 1804, thế nhưng do ảnh hưởng của chiến tranh nên chuông mang nhiều vết đạn. Theo Lộc Xuyên Đặng Quí Địch dịch nghĩa trên Văn chuông chùa Linh Sơn thì Văn chuông có viết về sự ra đời của mình: “Nước Đại Việt, trấn Quảng Nam, phủ Qui Nhơn, huyên Phù Ly, xã Nha Đăng, phường Đại An, ấp Đại Ân… Vận trời năm Giáp tí (1804) tháng 5 ngày tốt đúc chuông này bằng đồng nặng hai đấu năm thưng”. Và trụ trì chùa Linh Sơn Thiền tự lúc này là Sa môn Pháp danh Tổ Chúc, Pháp tự Thiển Chẩn cùng các bậc tăng chúng trong chùa và nhân dân trong vùng dâng cúng.
Câu chuyện của người dân vùng này kể lại rằng, trước đây có vị sư già làm thủ tọa chùa này là Sa môn Pháp danh Tế Triết, Pháp tự Từ Cách, là người tu hành từ tâm, giúp đỡ người dân trong vùng chữa bệnh, được dân chúng yêu mến. Sư ông bắt đầu thiết lập chùa này, xây cất chánh điện nhà Đông nhà Tây các tòa, lưu lại dấu xưa. Chùa được xây dựng và truyền tự đã mấy đời, người sau nhờ đó mà phát triển, nên đúc chuông lớn để ghi lại việc xưa. Chùa nằm trên núi Bà, nhìn ra phía trước mặt là đồng bằng rộng lớn của xã Cát Nhơn, huyện Phù Cát, xa xa là dãy núi Mò O như một bức tường che chắn gió biển. Đường lên chùa hơi dốc, hai bên sườn đồi có nhiều bụi sim và những lùm cây thấp. Đến gần chân chùa là những bậc thang đá, hai bên có cặp rồng đá chầu uy nghi, hùng dũng. Bên phải chùa là những cổ tháp rêu phong phủ đầy. Tương truyền, sư ông xưa kia tu đạo ngay trong hang sâu phía sau chùa, hàng ngày tụng niệm kinh kệ, vui vầy Phật Pháp.
Du khách khi đi du lịch Bình Định nên ghé chùa vào buổi sáng sẽ cảm nhận được vẻ đẹp huyền bí của ngôi chùa cổ kính này với sương núi vẫn còn bàng bạc khắp không gian chùa. Vào thắp hương lạy Phật, du khách sẽ được gợi nhớ lại mong ước năm xưa của tiền nhân, những người nông dân đến khai sơn, cày cấy đất này được khắc tạc trên Văn chuông: “Gió hòa mưa thuận, nước ổn dân yên. Bốn phía biên giới không xảy ra việc gì. Người kém văn minh ở tám cõi hoang vu xa kinh đô biết sống theo đạo lý. Trộm cướp tự mình bỏ nghề mà quay về làm ăn hướng thiện, cũng chứng quả Bồ Đề”. Theo đường mòn du khách leo lên núi, quang cảnh ngày càng thanh tịnh, tan loãng, trong lành. Khi những tia nắng ban sớm chiếu rọi trên những cây cổ thụ trong chùa, sau một đêm mưa, khung cảnh thật lung linh, chợt nhớ một bài thơ của thiền sư Thích Nhất Hạnh: “Nắng là lá cây xanh/ Lá cây xanh là Nắng/ Nắng chẳng khác lá xanh/ Lá xanh chẳng khác nắng/ Bao nhiêu màu sắc kia/ Cũng đều như vậy cả.” Có thể nói, đặt chân đến nơi này, du khách càng hiểu rõ hơn cái gì là không – là sắc, tâm niệm sẽ thanh tịnh, nhẹ nhàng và thanh thản hơn rất nhiều.
Có thể nói không ngoa rằng, Bình Định là vùng đất “văn võ song toàn”, có lẽ vì những truyền thống lịch sử – văn hóa – tâm linh nơi đây. Những ngôi cổ tự như Linh Sơn thiền tự càng làm cho vùng đất này trở nên hấp dẫn và linh thiêng trong con mắt của những du khách đã và sắp đặt chân lên vùng đất này./.
