Bình Định là thủ phủ của miền Trung, lâu nay được xem là miền đất võ trời văn. Bình Định không chỉ nổi tiếng bởi nhiều cảnh quan tự nhiên, nhiều trầm tích văn hóa mà còn bởi tài năng khéo léo và sự chăm chỉ của người dân trong việc tạo dựng các sản vật, giúp mảnh đất này sánh vai bên những tỉnh thành miền Trung nổi tiếng khác như Đà Nẵng, Nha Trang, Huế. Có nhiều sản vật nơi đây đã được đi muôn nơi, trong đó phải kể đến những chậu mai vàng ở làng mai Háo Đức, Thị xã An Nhơn, một trong những loại cây cảnh không còn xa lạ mỗi dịp Tết đến xuân về với bà con khắp mọi miền đất nước.
Làng Háo Đức nằm ngay sát quốc lộ 1A, thuộc thị xã An Nhơn, một trong những huyện lỵ trù phú nhất của đất Bình Định, cách trung tâm thành phố Quy Nhơn tầm 25km về phía Bắc. Với tổng diện tích tự nhiên 876 ha, dân cư trên 2.060 người và sinh sống chủ yếu bằng nghề nông truyền thống, An Nhơn được xem là thủ phủ hoa mai của tỉnh, trong đó làng (thôn) Háo Đức có đến 99% số hộ tham gia. Hoa mai xưa nay được xem là biểu tượng của mùa xuân, tượng trưng cho tiết tháo của người quân tử, rất thích hợp với khí hậu nóng ẩm của miền Trung và Nam bộ, giống như hoa đào ở miền Bắc. Ngày Tết, dường như ai cũng muốn có trong nhà hay trước sân một cành mai, để màu vàng của sắc hoa báo hiệu một năm mới tràn đầy, hạnh phúc. Chính vì vậy, làng mai Háo Đức với những ưu biệt riêng về khí hậu, thổ nhưỡng và cả sự cần mẫn, chăm chỉ của con người vùng này đã tạo nên một vùng mai rất riêng, một thương hiệu mai riêng trong lòng người chơi hoa cả nước. Mai Háo Đức bề ngoài không khác gì mai trồng ở miền Tây Nam Bộ, nhưng có vẻ khỏe khoăn hơn, có lẽ nhờ hào khí mạnh mẽ của miền đất võ. Khác với nhiều nơi chơi mai chỉ cần hoa nhiều, dáng vẻ tự nhiên thì mai Háo Đức lại chú trọng thế và dáng. Mai được uốn tỉa ngay khi còn rất nhỏ. Có hàng trăm hộ trong làng cùng trồng mai, nhưng chỉ vài gia đình nghệ nhân được khách hàng chuộng nhất bởi họ nắm giữ bí quyết về uốn thân, tỉa cành, tạo dáng cho chậu bonsai được đẹp mắt. Một chậu mai đẹp cần có gốc lớn, chắc khỏe với những chân rễ cuồn cuộn, mạnh mẽ như khí phách của người quân tử, sau đến là thế – tức là dáng cây. Dáng mai thường được uốn ngay từ nhỏ, có nhiều dáng đã được ưa chuộng như: dáng trực, dáng đổ, dáng bay… và nếu như phần gốc xù xì, cuồn cuộn bao nhiêu thì phần thân ngọn phải dẻo dai, bay bổng bấy nhiêu. Một cây mai đẹp phải hội tụ đầy đủ các yếu tố như gốc, rễ, thân, cành, nụ, lộc lá… Chỉ nhiêu đó là đủ thấy cái sự kì công của người bón tỉa và ước vọng được gửi gắm trong mỗi hồn cây, không chỉ bảo đảm nhân văn mà còn đầy thẩm mỹ.
Tất nhiên người trồng mai Háo Đức mỗi nhà có một bí quyết riêng để trồng cây, chắm bón. Cứ vào dịp gần Tết, làng mai lại nhộn nhịp người tới lựa cây đưa đi các tỉnh. Người dân ở đây đem mai đặt ngay cửa ngõ thị xã, hàng ngàn chậu mai vàng chúm chím trong gió xuân để sẵn sàng theo chân thương lái và người chơi hoa đi khắp nẻo đường. Đến làng mai vào những ngày này, bạn sẽ nghe vang trên con đường làng tiếng người cười nói, tiếng xe chở chạy ra vào, còn trong làng, các gia đình trồng mai làm việc không ngơi tay từ Tết Dương lịch cho tới ngày 30 tháng Chạp âm lịch. Chỉ cần dừng xe, đi bộ quanh làng, bạn sẽ tha hồ chiêm ngưỡng được những chậu mai đẹp nhất, sắc vàng bung nở chen lẫn màu xanh non của lộc biếc và màu nâu của thân rễ như một bức tranh báo mùa đẹp mắt. Mai có nhiều loại, có mai 5 cánh, 10 cánh, 36 cánh… có nhiều màu: màu vàng tươi, màu vàng nghệ, màu trắng đua nhau bung nở. Những chậu mai bonsai được cắt uốn cẩn thận thường có giá trị cao và đặt trên những dãy bàn cao. Những chậu mai bình dân hay được đặt ngay lối đi, rất thuận tiện cho du khách lựa chọn.
Người Bình Định mỗi năm Tết đến lại hào hứng đi chọn cho mình một chậu mai. Mai vàng như kể lại cho hậu thế những câu chuyện tình lãng mạn bậc nhất trong lịch sử giữa Vua Quang Trung và công chúa Ngọc Hân. Bạn nếu đến đây vào dịp này, nhất định nên ghé thăm làng mai Háo Đức, đi thăm thú xung quanh thị xã An Nhơn, người dân vô cùng thân thiện, sẽ rất hoan nghênh khi bạn chụp ảnh hoặc giải thích cặn kẽ cho bạn về mai và cách chăm dưỡng một chậu mai. Nếu đứng ở nơi tập trung mai của thị xã, bạn sẽ thấy một không khí nhộn nhịp khi những chuyến xe tải đường dài Nam Bắc ghé lại không ngớt. Mỗi người đều hoan hỉ bê lên xe một vài chậu mai như một món quà quý phương xa đem về tận nhà, lại hy vọng sẽ có được một cái Tết phúc lộc đầy đủ từ những cánh mai vàng. Chăm mai không khó, cây mai cũng khá dễ tính, chơi mai năm nay, người ta có thể tiếp tục trồng để dưỡng mai cho những năm sau như một truyền thống quý báu của người Việt cần được bảo tồn, nuôi dưỡng. Từ làng Háo Đức, cánh mai vàng mỗi năm lại chuyển niềm hạnh phúc tới muôn phương, tô điểm cho biết bao ngôi nhà thân thương trong cả nước./.
